Μια υπενθύμιση, λόγω της συμπλήρωσης των 44 χρόνων

από την αρχή της αιωνιότητά της ( 16 - 9- 1977 )

(Το κείμενο αρχικά είχε δημοσιευτεί στην Πολιτιστική Επετηρίς

Κεφαλονιάς και Ιθάκης, «Οδύσσεια» το 2007)

Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός

Κεφαλονιά: Αύγουστος του 1961

Σ’ ένα γεύμα του Ωνάση στο εξωτερικό η Μαρία Κάλλας γνωρίζει τον Ρόκκο Βεργωτή, γόνο της γνωστής εφοπλιστικής οικογένειας. Ο Βεργωτής καλεί το ζευγάρι αυτό, Κάλλας και Ωνάση, να έλθουν στην Κεφαλονιά. Πράγματι, από το νησάκι Σκορπιός, ιδιοκτησία του Ωνάση, το 1961, με τη θαλαμηγό του μεγιστάνα, έρχονται στην Κεφαλονιά προς επίσκεψη του νησιού και του Παναγή Ρ. Βεργωτή.

Η θαλαμηγός «Χριστίνα» αράζει στο Αργοστόλι και το ζεύγος επισκέπτεται κάποια μέρη του νησιού μας, μεταξύ των οποίων και το λιμνοσπήλαιο της Μελισσάνης και το σπήλαιο της Δρογγαράτης, όπου η μεγάλη σοπράνο τραγούδησε μια σύντομη άρια για να χαρεί την ακουστική του χώρου. Όσοι έμαθαν την παρουσία του διάσημου ζεύγους, έτρεξαν να τους δουν από κοντά για να τους θαυμάσουν. Στο τέλος κατέληξαν στα Κουρκουμελάτα, όπου και φιλοξενήθηκαν από την εφοπλιστική οικογένεια των Βεργωτέων.

Το άκουσμα της παρουσίας της Κάλλας στην Κεφαλονιά αναστάτωσε καλλιτεχνικά και τον ερασιτέχνη τενόρο του Αργοστολίου Ανδρέα Δ. Τραυλό-Τζαννετάτο, ο οποίος έσπευσε σύντομα και εγκάρδια να συναντήσει τη διάσημη υψίφωνο. Φυσικά και άλλοι φιλόμουσοι και καλλιτέχνες του Αργοστολίου, όπως ο Σπύρος Φωκάς, έτρεξαν για να τη δουν από κοντά και να συζητήσουν μαζί της. Αυτή ήταν πρόθυμη και με όλους ιδιαίτερα φιλική, αναγνωρίζοντας, τη μουσική Ιόνια προίκα που «κουβαλάει» στις φλέβες του ο κάθε Κεφαλλονίτης.

Κεφαλονιά: Αύγουστος του 1962

Η τοπική εφημερίδα «Τα Νέα» στις 2/8/1962, στη σελίδα 4, προαναγγέλλει ότι «Θα αφιχθή η διάσημος Ελληνίς υψίφωνος Μαρία Κάλλας και θα παραμείνη για δεκαπέντε ημέρες».

Η Κάλλας με τον Ωνάση θα έφθαναν με τη θαλαμηγό « Χριστίνα» η οποία θα κατέπλεε στο λιμάνι του Αργοστολιού. Στη «Χριστίνα» επέβαιναν και άλλες προσωπικότητες και ο συμπολίτης μας Παν. Βεργωτής. Το δημοσίευμα ενημέρωνε για τον παραθερισμό της στο νησί μας και για τη φιλοξενία του ζεύγους από την οικογένεια Βεργωτή.

Για το σκοπό αυτό νοικιάσθηκε το ξενοδοχείο «Αίγλη» των Ιωάννη Ζερβού και Κων. Κρούσου για να μείνει η ακολουθία τους. Η ίδια εφημερίδα έγραφε πως το διάσημο ζευγάρι θα επισκεφτεί διάφορα ιδρύματα και αξιοθέατα του νησιού, και θα παρακολουθήσει τη συναυλία της Επτανησιακής Χορωδίας και Μαντολινάτας του Διον. Αποστολάτου που θα γινόταν εκείνες τις ημέρες στο Αργοστόλι.

Εν αναμονή λοιπόν της αφίξεως της Κάλλας, τα σχόλια στον τύπο και στον κόσμο του νησιού μας, έδιναν και έπαιρναν.

Ο περίφημος ποιητής Σόλων Γαλιατσάτος (Λορνιόν) σε ένα ποίημά του με τίτλο «Ο Διάλογος του διευθυντού μας» και με υπότιτλο « Ο Τζανέτος και ο Γιάννης συζητούνε και τα χάνεις», σχολιάζει με υπέροχο τρόπο τα όσα συνέβαιναν εκείνη την περίοδο που αναμενόταν η επίσκεψη των Κάλλας – Ωνάση. Ιδιαίτερα την επίσκεψη που ήθελε να τους κάμει ο Ανδρέας Τραυλός. Σύμφωνα με πολλούς, που γνώριζαν πράγματα και καταστάσεις, το ζευγάρι ήταν τσακωμένο και γι’ αυτό ήθελαν να διακόψουν την κρουαζιέρα. Άλλοι πάλι, που έβλεπαν την Κάλλας να φορεί συνεχώς τα μαύρα μεγάλα γυαλιά της, είπαν ότι μάλωσε με τον Ωνάση και αυτός τη χτύπησε στο μάτι. Τελικά, όλα αυτά ήταν εικασίες για το διάσημο ζευγάρι, που ζούσε έναν δυνατόν έρωτα.

Ο Τζανέτος και ο Γιάννης συζητούνε και τα χάνεις»

Τ - «Μέσα στας επισκέψεις μας ως σήμερα τας άλλας

      αφίχθη και το Σάββατον και η Μαρία Κάλλας

      ένα δεκαπενθήμερο στη νήσο θα περάση

       με συνοδό της βέβαια τον Τέλη τον Ωνάση.

Γ  - Θάτρεξ’ αμέσως ασφαλώς

       κι’ ο φίλτατός μας ο Τραυλός

       για να την συναντήση.

Τ   - Μην έχεις καμμιά είδησι ότι θα τραγουδήση,

       δια να τρέξω αυθωρεί και να ακούσω, Γιάννη,

       τις άφθαστες κορώνες του που ο Ανδρέας βγάνει;

       Έτρεξα εις το λιμάνι

       τη «Χριστίνα» για να δώ

       όπου έφερνε βρε Γιάννη,

       τη μεγάλη αοιδό.

       Και εις το ΕΙΡ θα τρέξω να φωνάξω στο ντουνιά,

       για να μάθη ποία χάρι έχει η Κεφαλονιά».

Στο επόμενο φύλλο της ίδιας εφημερίδας 15/8/1962, στη σελίδα 2, δημοσιεύεται ένα ακόμη ποίημα του Σόλωνα Γαλιατσάτου με τίτλο «Στην Μαρία Κάλλας» και που σχολιάζει σατιρικά το ότι δεν μπόρεσε ο κόσμος να την ιδεί. Βέβαια, η παραμονή της εδώ στην Κεφαλονιά ήταν πολύ σύντομή και όχι εκείνη που ήταν αρχικά προγραμματισμένη.

«Τ’ ήταν αυτό πωκάμετε, ευγενεστάτη Κάλλας;

  Εμείς σας περιμέναμε με ανοικτάς αγκάλας

  δια να σας θαυμάσωμεν και για να σας χαρούμε

  και γούρλωσε το μάτι μας όσο να σας ιδούμε.

  Μα ήρθατε και φύγατε μόνο για μιαν ημέρα

  σαν νάχαμε ….χολέρα!

  Χαρήκαμ’ όταν είδαμε στο πόρτο τη «Χριστίνα»

  κι’ ελέγαμε θα κάτσ’ εδώ, αν όχι ένα μήνα,

  αλλά τουλάχιστον μισό. Έτσι πιστεύαμ’ όλοι

  και ήτανε επί ποδός όλο το Αργοστόλι.

  Αλλά εσείς σαν πύραυλος ήρθατε κι’ εχαθήκατε.

  Ούτε και στο συμπόσιο δεν επαρευρεθήκατε!

  Προτού καλά να φθάσετε φεύγετε και σας χάνουμε.

  Μήπως εφοβηθήκατε μήπως σας αβασκάνουμε ;

  Τι πράματα είναι αυτά, κυρά ευγενεστάτη;

  Εμείς στο πόρτο ετρέξαμε την Κυριακή τρεχάτοι

  και μ’ αγωνία κάτου κει επεριμέναμε όλοι

  σαν νάθελε να μπαίνανε στο πόρτο ξένοι στόλοι.

  να σας ιδούμε νάβγετε με μάτι σαν γαρίδα.

  Μα ήλθατε κι’ απήλθατε, κι’ αντίο που δεν σ’ είδα!»

Αγαπητή Κάλλας

Ένα γράμμα για σένα, γραμμένο μια Κυριακή του Ιουνίου 1983

Γεράσιμος  Σωτ. Γαλανός

Πάλεψα πολύ να αποτινάξω το συναίσθημα από την ψυχή μου, να μη σε νιώθω δική μου, να μη νιώθω τη φωνή σου ως χαλινό, που με παρασέρνει και με κάνει ότι θέλει, μα κάθε φορά που ακούω τις ερμηνείες σου, τη φωνή σου,  τη μελετώ, τη σπουδάζω, τη σχολιάζω. Μετά  σιωπώ  για μέρες,  μα το άκουσμά σου με συνοδεύει ατελείωτα, δεν μπορώ να ξεχάσω τα χρωματικά σου φωνητικά ποικίλματα.

Τελικά,  όλο επιστρέφει η γνώμη μου,  πως,  δεν ήσουν μια φωνή,  αλλά μύριες φωνές για κάθε περίσταση στο χώρο της ουράνιας τέχνης σου.

Στοχαζόμενος το βίο σου,  γράφω από παλιά ποιήματα για σένα, με περίσσια σκέψη , με σύνεση, με θαυμασμό,  μα πρωτίστως με αλήθεια. Ακολουθεί ένα από αυτά, πιστεύω στην αλήθεια του, πιστεύω πως, σε σκιαγραφεί αληθινά.

Μαρία  Κάλλας

Σ’  έστειλε η Άνασσα των Νόμων  πάνω  στο μεταίχμιο,

πάνω  στο  άνθισμα  της  Βιομηχανικής  Επανάστασης,

και Συ κουβάλησες  σ’ όλη την Οικουμένη

επάξια, τα παλιά ελληνικά τεριρέμ,

της  Ελληνικής Τραγωδίας τα λυτρωτικά πονέματα

και του  Βυζαντίου τα ηχοχρώματα,

που  η Δύση τα νομίζει,

λόγω της απληστίας των ηδονικών της δρόμων,

πως  είναι  δικά της πλεκτάρια!

Κακότητα και  ίντριγκα, φθόνος  και μίσος  για Σένα,

μα  και μπράβο θριάμβων πολλών και μεγάλων…

αυτές τις  πληρωμές εισέπραξες ως  μέγα μετάλλια,

κι  όσο το μοναδικό μεταλλείο της φωνή Σου εκδιδόταν,

το θαύμα σκιαγραφούταν στο πρόσωπο,

στα χέρια

στα μάτια,

εκείνα τα μάτια, 

που  έκτιζαν τη σκηνή  του  Όλου!

Γράφτηκαν πολλά και ειπώθηκαν μύρια,

μα ακόμη όλοι μας λέμε για Σένα,

στου απείρου μας το νοητικό ξόδεμα,  

μα  σιωπούν οι κραυγές μας, 

καθώς Σε ακούμε ως ήχο επτάστερο

στους κραδασμούς του σύμπαντος.

Κι έρχεται ο αντίλαλός σου, μαγεία αιώνια κι αμφίβολη,

γιατί Εσύ χάραξες Σχολή, νέον δρόμο λύτρωσης,

που εμείς ακόμη προσπαθούμε

τις  εξαίσιες φωνές Σου να τις  καταλάβουμε,

να τις νιώσουμε, 

αντιπαλεύοντας  Εσένα με το Είναι μας.

Παλεύει η εσωτερικότητα  μας, 

μα δεν το ομολογεί φανερά, 

 να προβάλει το αξίωμα, πως

«Σε μάχεται η Τέχνη, γιατί Εσύ τη γέννησες,

καθώς η κόρη ενδόμυχα αντιμάχεται τη μάνα,

για να μην πει, πως, από αυτήν γεννήθηκε».

Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός
Ιούνιος  1983

Αγαπητή μου Μαρία

Στο μυαλό μου έρχεται  και ξανάρχεται συχνά όταν σε φέρνω στο νου μου,

όταν σε ακούω, όταν σε νιώθω, όταν με καθηλώνεις με τη μοναδική σου Αρμίντα του Ροσσίνι, το κείμενο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, του μεγάλου αγίου παππού της Ελλάδος μας,  από το έργο του «Ο Ξεπεσμένος  Δερβίσης»,  

Σου το αφιερώνω εν ζωή, γιατί είσαι στη ζωή,  Αιώνια και Θεία.

«Κάτω εις το βάθος, εις τον λάκκον,  εις το βάραθρον, ως κελάρυσμα  ρύακος εις το ρεύμα, φωνή εκ  βαθέων αναβαίνουσα, ως μύρον, ως  άχνη, ως ατμός, θρήνος, πάθος,  μελωδία, ανερχομένη επί πτίλων  αύρας νυκτερινής, αιρομένη  μετάρσιος, πραεία, μειλιχία, άδολος,  ψίθυρος, λιγεία, αναρριχωμένη εις  τας ριπάς, χορδίζουσα τους αέρας,  χαιρετίζουσα το αχανές, ικετεύουσα  το άπειρον, παιδική, άκακος,  ελισσομένη, φωνή παρθένου  μοιρολογούσης, μινύρισμα πτηνού  χειμαζομένου, λαχταρούντος την  επάνοδον του έαρος.»  

Για την Κάλλας

Πήρα να  μελετήσω

Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός

Πήρα τα χρώματα της Ίριδας να τα μελετήσω

και κείνα μου έδειξαν  τη φωνή σου

Πήρα να γνωρίσω  τις κορφές  και τις κατωφέρειες των

Μεγάλων Ορέων,  μα  γιομάτες κελαηδίσματα

έψαλλαν στους δικούς  σου ρυθμούς

τα ποικίλα συναισθήματα της ζωής,

Πήρα να μετρήσω του  Αιγαίου Πελάγους

τα νησιά και τα ακρογιάλια και έχασα το μέτρημα,

γιατί σαν κύμα η φωνή σου έφτανε στην αμμουδιά

με απανωτές  υδάτινες κουρτίνες ανέμου και θάλασσας.

Πήρα την αύρα του καλοκαιριού,

μελτέμι στην ψυχή μου να στρώσω,

 για τη λιτανεία των ακουστικών αναμνήσεων,

μα πίσω στέρεο υπόβαθρο το μύρωμα της φωνής σου!

Πήρα το πεντάγραμμο

ως γνώμονα για  να ακολουθήσω

τα βήματά σου,

και κείνο ταπεινά,

μα μεγαλόπνοα μου απήντησε

«Μόνο αυτή!  Ήξερε να ψάλλει θεσπέσια  πέρα από τις νότες  μου»