Διανύοντας τη περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής, που ξεκινά την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει το Μ. Σάββατο, δεν είναι λίγοι αυτοί που επιλέγουν να νηστέψουν ακολουθώντας μία πιο λιτή διατροφή όπως ορίζει η Χριστιανική εκκλησία. Κατά τη διάρκεια των 48 ημερών οι πιστοί απέχουν από την κατανάλωση κρέατος, γαλακτοκομικών και αυγών, εκτός από τις ημέρες του Ευαγγελισμού και της Κυριακή των Βαΐων, όπου επιτρέπεται το ψάρι. Η κατανάλωση ελαιολάδου επιτρέπεται μόνο το Σαββατοκύριακο. 

Ποια τρόφιμα περιέχει η νηστεία

Η περίοδος της νηστείας περιλαμβάνει τροφές όπως τα δημητριακά, τα όσπρια, τα θαλασσινά, οι ξηροί καρποί, τα φρούτα και τα λαχανικά. Το σιτάρι, το ρύζι, το καλαμπόκι και όλα τα άλευρά τους αποτελούν τη βάση της διατροφής κατά τη περίοδο της νηστείας. Στα όσπρια συμπεριλαμβάνονται οι φακές, τα ρεβίθια, τα φασόλια και τα κουκιά ενώ από θαλασσινά υπάρχει μία μεγάλη ποικιλία όπως είναι το καλαμάρι, οι σουπιές, οι γαρίδες, το χταπόδι και τα μύδια. Τα αμύγδαλα, τα καρύδια, τα κάσιους, τα φουντούκια είναι μερικοί μόνο από τους ξηρούς καρπούς που μπορούν να αποτελέσουν μία νόστιμη και υγιεινή επιλογή για όσους νηστεύουν κι όχι μόνο. Δεν γίνεται να παραλείψουμε το νούμερο ένα έδεσμα της σαρακοστής, τον χαλβά ο οποίος διατίθεται σε τρεις τύπους, τον σησαμένιο που έχει σαν βάση το ταχίνι, τον σιμιγδαλένιο με κύριο συστατικό το σιμιγδάλι και το χαλβά φαρσάλων που φτιάχνεται από νισεστέ ή κορν φλάουρ. Διάφορες κρέμες επάλειψης όπως το ταχίνι, το φυστικοβούτυρο ή βούτυρα άλλων ξηρών καρπών είναι ιδανικές επιλογές για νηστίσιμα σνακ. 

Η νηστεία ενισχύει το πνεύμα 

Από την αρχαιότητα η νηστεία συνηθιζόταν ως μέσο κάθαρσης, εξιλασμού και δοκιμασία που βοηθούσε τους ανθρώπους να πλησιάσουν το Θεό. Από ετυμολογικής άποψης η λέξη νηστεία προέρχεται από τις αρχαίες λέξεις  νη + εσθίω και σημαίνει αποχή από την τροφή ή περιορισμός αυτής. Η νηστεία όμως δεν είναι μόνο η αποχή από το φαγητό. Σηματοδοτεί την αποχή από τα πάθη και τις αδυναμίες του ανθρώπουείτε αυτές είναι η λαχτάρα για φαγητό είτε άλλες επιθυμίες, οδηγώντας έτσι στην εξύψωση του πνεύματος. Η εγκράτεια στην απόλαυση και η υιοθέτηση της ιδέας “τρώμε για να ζούμε κι όχι ζούμε για να τρώμε” είναι αυτό που πρέπει να συγκρατούμε από την έννοια της Νηστείας. 

Η νηστεία ενισχύει την υγεία 

Η νηστεία, όταν γίνεται σωστά (χωρίς υπερκατανάλωση των νηστίσιμων), μπορεί να βοηθήσει στην απώλεια βάρους η οποία είναι πολύ ωφέλιμη για το σώμα και την υγεία γενικότερα. Η αποχή από τις τροφές ζωικής προέλευσης συμβάλλουν στη μείωση του προσλαμβανόμενου λίπους και ιδίως του κορεσμένου (κακού) οδηγώντας στη μείωση των τιμών της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων. Η διατροφή της νηστείας προσδίδει αντιοξειδωτικές ιδιότητες μειώνοντας το οξειδωτικό στρες και ενισχύοντας το ανοσοποιητικό σύστημα σε άτομα που την ακολουθούν. Τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια και τα δημητριακά είναι πλούσια σε κάλιο το οποίο βοηθά στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Οι φυτικές ίνες που προσδίδουν τα φρούτα και τα λαχανικά  βοηθούν στην ομαλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος, την καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας ενώ ακόμα φαίνεται να μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης ορισμένων μορφών καρκίνου. Τα ω-3 και ω-6 λιπαρά οξέα που περιέχουν τα θαλασσινά βελτιώνουν την καρδιακή και νευρική λειτουργία. Τέλος, σύμφωνα με έρευνα του πανεπιστημίου Κρήτης, η νηστεία φαίνεται να έχει δράσεις ενάντια στην κατάθλιψη. 

Τι να προσέξω κατά τη διάρκεια της νηστείας

Σίγουρα, όποιος ακολουθεί τη νηστεία έχει αρκετά οφέλη. Ωστόσο θα πρέπει να δίνεται λίγη προσοχή. Στις μέρες μας, ορισμένοι πιστοί καταφεύγουν στην υπερκατανάλωση υδατανθράκων και επεξεργασμένων τροφών κατά τη διάρκεια της νηστείας. Ωστόσο πρέπει να θυμόμαστε πως η νηστεία δεν περιορίζεται μόνο στην ποιότητα του φαγητού αλλά και στην ποσότητα. Η υπερκατανάλωση των νηστίσιμων εδεσμάτων οδηγεί αναπόφευκτα στην αύξηση του σωματικού βάρους. Συνεπώς θα πρέπει να υπάρχει μέτρο στις ποσότητες.

Δεδομένου ότι στη διατροφή της νηστείας απουσιάζουν τα ζωικά προϊόντα (κρέας, γάλα, αυγά) υπάρχει σημαντική μείωση ορισμένων σημαντικών θρεπτικών συστατικών όπως είναι οι πρωτεΐνες, το ασβέστιο, οι βιταμίνες Β12, Β2, Α και D. Έτσι θα πρέπει από τη μία να μην ακολουθείται παρατεταμένα για μεγάλο χρονικό διάστημα κι από την άλλη να δοθεί έμφαση στην υποκατάσταση των ζωικών τροφών με άλλες τροφές. Η αύξηση των οσπρίων είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα καθώς είναι πλούσια σε φυτικές πρωτεΐνες, κάλιο, φυλλικό οξύ, σίδηρο και μαγνήσιο. 

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί σε εγκυμονούσες, παιδιά και αθλητές. Οι διατροφικές ανάγκες των ομάδων αυτών είναι ιδιαίτερα αυξημένες σε σχέση με έναν μέσο άνθρωπο με αποτέλεσμα η συμμετοχή τους στη νηστεία να μην συνίσταται. Ωστόσο εάν κάποιο άτομο που ανήκει στις ομάδες αυτές, θέλει να νηστέψει καλό είναι να συμβουλευτεί έναν ειδικό ώστε να αποφευχθούν τυχόν αρνητικές επιπτώσεις. 

Καλή Σαρακοστή! 

Κλέαρχος Κουστουμπάρδης 

Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

Απόφοιτος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου