Τι ακριβώς είναι η πνευμονία;

Ο όρος πνευμονία αναφέρεται στη φλεγμονή των πνευμόνων από διάφορα αίτια, αλλά συνήθως χρησιμοποιείται για να περιγράψει την προσβολή των πνευμόνων από μικροβιακούς παράγοντες.

Τα μικρόβια φτάνουν στις πνευμονικές κυψελίδες, αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται και ενεργοποιούν τη διαδικασία της φλεγμονής.

Το αποτέλεσμα είναι οι κυψελίδες που φυσιολογικά περιέχουν αέρα να γεμίζουν με υγρό και πύον και να διαταράσσεται έτσι η αναπνευστική λειτουργία.

Εξαιτίας αυτού και καθώς η λοίμωξη μπορεί μέσω του αίματος να επεκταθεί και πέραν των πνευμόνων, η πνευμονία μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο.

Πώς προκαλείται η πνευμονία;

Υπάρχουν τρεις βασικοί τρόποι με τους οποίους τα μικρόβια εισβάλλουν στους πνεύμονες και προκαλούν λοίμωξη:

1. Εισρόφηση στοματοφαρυγγικών εκκρίσεων

Στη διάρκεια του ύπνου είναι πιθανό να συμβούν μικροεισροφήσεις στοματοφαρυγγικών εκκρίσεων, που περιέχουν μικρόβια, με αποτέλεσμα τη μεταφορά των μικροβίων αυτών στον πνευμονικό ιστό.

2. Εισπνοή μικροβίων που υπάρχουν στον αέρα

Μικρόβια είναι παρόντα στον αέρα σε πυκνότητες 15-30 ανά κυβικό μέτρο και είναι αρκετά μικρά ώστε να μπορούν να διεισδύσουν στις κυψελίδες και να αρχίσουν τον βλαβερό πολλαπλασιασμό τους.

3. Αιματογενής διασπορά μικροβίων από εξωπνευμονικές εστίες

Μικρόβια μπορούν να μεταφερθούν από κάποια άλλη εστία λοίμωξης στο σώμα μέσω του αίματος.

Ποιοί κινδυνεύουν από πνευμονία;

Όλοι, από τα νεογνά μέχρι τους υπερήλικες, μπορούν να νοσήσουν από πνευμονία, κάποιες ομάδες όμως χαρακτηρίζονται ως υψηλού κινδύνου:

Οι καπνιστές και τα άτομα που εισπνέουν ερεθιστικές ουσίες.

Τα άτομα με κακή διατροφή και θρέψη.

Οι καταπονημένοι- μετεγχειρητικοί άρρωστοι.

Οι ασθενείς που πάσχουν από χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) ή άλλα πνευμονικά νοσήματα.

Τα άτομα με καρδιακή ανεπάρκεια.

Τα άτομα με σιδηροπενική ή δρεπανοκυτταρική αναιμία.

Τα άτομα που έχουν υποστεί σπληνεκτομή.

Οι ανοσοκατασταλμένοι( π.χ. AIDS, θεραπεία με ανοσοκατασταλτικά φάρμακα ή κορτιζόνη).

Οι πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη.

Οι αλκοολικοί και οι χρήστες ναρκωτικών ουσιών.

Οι κατακεκλιμένοι και οι ηλικιωμένοι.

Ποιά είναι τα πιο συχνά αίτια της πνευμονίας;

Οι μικροοργανισμοί που μπορούν να προκαλέσουν πνευμονία είναι πολλοί, κυρίως όμως ευθύνονται:

Τα βακτήρια, με συχνότερο τον πνευμονιόκοκκο.

Οι ιοί, από τους οποίους ο πιο επικίνδυνος είναι ο ιός της γρίππης.

Τα μυκοπλάσματα που προσβάλλουν συνήθως τα μεγαλύτερα παιδιά και τους νεαρούς ενήλικες.

Aλλα σπανιότερα αίτια (μύκητες, παράσιτα, μυκοβακτηρίδια).

Αξίζει να σημειώσουμε ότι σε ένα ποσοστό που κυμαίνεται από 30 ως 60% το αίτιο δεν ταυτοποιείται.

Τυπική ή άτυπη πνευμονία;

Κλασσικά η πνευμονία διακρίνεται σε τυπική και άτυπη. Ο διαχωρισμός βασίζεται σε κλινικά, ακτινολογικά και εργαστηριακά ευρήματα και σε καμία περίπτωση δεν έχει αυστηρά όρια, αφού υπάρχουν πολλές επικαλύψεις.

Η τυπική πνευμονία ειναι κατά κανόνα αυτή που προκαλείται από βακτήρια, ενώ η άτυπη προκαλείται και από άλλους μικροβιακούς παράγοντες, όπως μυκοπλάσματα, ιοί, μύκητες, παράσιτα.

Ποιά είναι τα συμπτώματα;

Η τυπική πνευμονία εισβάλλει αιφνιδίως με υψηλό πυρετό με ρίγος. Ο πυρετός βέβαια μπορεί να μέτριος ή σπάνια να απουσιάζει και τελείως σε άτομα ηλικιωμένα ή βεβαρυμένα.

Ταυτόχρονα εμφανίζεται βήχας, αρχικά ξηρός που γρήγορα γίνεται παραγωγικός με δύσκολη αποβολή των πτυέλων.

Συχνά ο βήχας συνοδεύεται από πλευριτικό πόνο και ανάλογα με τη σοβαρότητα της νόσου μπορεί να υπάρχει δύσπνοια ποικίλου βαθμού ενώ σχεδόν πάντα συνυπάρχει ταχυκαρδία.

Η άτυπη πνευμονία χαρακτήρίζεται από βαθμιαία εισβολή και τα συμπτώματα είναι λίγο ως πολύ ανάλογα αλλά λιγότερο έντονα, ενώ προεξάρχουν εκδηλώσεις όπως κεφαλαλγία, διάρροια, μυαλγίες, εξανθήματα.

Αν δεν υπάρχουν επιπλοκές τα συμπτώματα διαρκούν επτά έως οκτώ ημέρες.

Ποιές είναι οι επιπλοκές;

Οι επιπλοκές της πνευμονίας μπορούν να είναι πολύ σοβαρές και να στοιχίσουν τη ζωή του ασθενούς. Η εμφάνιση τους εξαρτάται από την ηλικία του ασθενούς και τη γενικότερη κατάσταση της υγείας του, καθώς επίσης από το μικρόβιο που είναι κάθε φορά υπεύθυνο και από την έγκαιρη διάγνωση και σωστή θεραπεία.

Οι επιπλοκές μπορεί να περιορίζονται στο θώρακα με συνηθέστερες την πλευριτική συλλογή που αφορά τη συλλογή υγρού ή πύου γύρω από τους πνεύμονες και το πνευμονικό απόστημα.

Μείζονος σημασίας είναι και η επέκταση της λοίμωξης στην καρδιά προκαλώντας περικαρδίτιδα (συλλογή υγρού στο σάκο που περιβάλλει το μυοκάρδιο) ή ενδοκαρδίτιδα.

Βασικής σημασίας επιπλοκή της νόσου εξάλλου είναι και η μερική ανάρρωση και η μετάβαση σε χρόνια πνευμονία.

Επιπλοκές όμως μπορεί να προκύψουν και σε απομακρυσμένα σημεία με την μεταφορά εκεί των μικροβίων μέσω του αίματος και να προκληθεί έτσι για παράδειγμα μηνιγγίτιδα ή σηπτική αρθρίτιδα.

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Σε κάθε άρρωστο που υπάρχει η υποψία πνευμονίας από την κλινική εικόνα και από τα ακροαστικά ευρήματα πρέπει να γίνεται ακτινογραφία θώρακος και σε τέτοια περίπτωση αυτή είναι πάντα παθολογική, εκτός από σπάνιες περιπτώσεις (AIDS, ανοσοκαταστολή κ.α.).

Η ακτινογραφία αποκαθίσταται σε διάστημα δύο ως τεσσάρων εβδομάδων στο 80-85% των περιπτώσεων.

Αλλες εξετάσεις που βοηθούν τη διάγνωση είναι:

Η γενική αίματος που βλέπουμε την ανταπόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος με την αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων (αν ο αριθμός των λευκών είναι χαμηλός, η πρόγνωση είναι κακή).

Οι καλλιέργειες αίματος, που σκοπεύουν να απομονώσουν το μικρόβιο προκειμένου να ταυτοποιηθεί.

Η εξέταση πτυέλων που γινεται για τον ίδιο λόγο.

Θεραπεύεται;

Οι νεαροί, υγιείς κατά τα άλλα ασθενείς, που διαγιγνώσκονται νωρίς στην πορεία της νόσου έχουν άριστη πρόγνωση.

Αντίθετα οι ηλικιωμένοι, με συνυπάρχοντα προβλήματα υγείας, ή με μειωμένη ανοσολογική ισχύ ταλαιπωρούνται για μεγαλύτερο διάστημα και κινδυνεύουν από επιπλοκές της νόσου, ιδιαίτερα αν καθυστερήσει η διάγνωση και η έναρξη θεραπείας.

Τα αντιβιοτικά βρίσκονται στην πρώτη γραμμή στην αντιμετώπιση της νόσου. Η
επιλογή τους γίνεται απο τον θεράποντα ιατρό ανάλογα με την περίπτωση.

Οι ιογενείς πνευμονίες δεν έχουν κατά κανόνα αιτιολογική θεραπεία εκτός από λίγες περιπτώσεις.

Η διάρκεια θεραπείας καθορίζεται από τον ιατρό και μπορεί να είναι από δέκα ημέρες μέχρι και τρεις εβδομάδες ή και περισσότερο.

Εκτός από τα αντιβιοτικά συστήνονται κατά περίπτωση και άλλα φάρμακα ανάλογα με την κρίση του ιατρού, όπως αντιπυρετικά, αναλγητικά, αποχρεμπτικά, βρογχοδιασταλτικά.

Πρωταρχικής σημασίας είναι η ανάπαυση, η καλή διατροφή και η αποφυγή αφυδάτωσης.

Σε σοβαρές περιπτώσεις χρειάζεται εισαγωγή στο νοσοκομείο και έναρξη ενδοφλέβιας αγωγής καθώς και υποστήριξη με οξυγόνο.

Ενδείξεις για εισαγωγή στο νοσοκομείο του ασθενούς με πνευμονία αποτελούν:

Η μεγάλη ηλικία.

Η χαμηλή αρτηριακή πίεση και η αφυδάτωση.

Εκδηλώσεις όπως ο έμετος και η διάρροια, οπότε χρειάζεται παρεντερική αγωγή.

Ο χαμηλός αριθμός των λευκών αιμοσφαιρίων.

Οι διαταραχές στις περιεκτικότητες στο αίμα του οξυγόνου και του διοξειδίου του άνθρακα.

Η ύπαρξη σοβαρής συνυπάρχουσας νόσου.

Η ακαθόριστη αιτιολογία της πνευμονίας.

Η εκδήλωση εξωπνευμονικών επιπλοκών.

Μπορώ να προλάβω την πνευμονία;

Το καλό πλύσιμο των χεριών, η φροντίδα της στοματικής υγιεινής, ο καλός αερισμός των κλειστών χώρων και η αποφυγή του συνωστισμού είναι κάποια γενικά μέτρα που προφυλάσσουν από την εισβολή των μικροβίων στους πνεύμονες μας.

Πέρα από αυτά όμως υπάρχει το εμβόλιο για τον πνευμονιόκοκκο και το εμβόλιο για τον ιό της γρίππης.

Τυπικά τα υποψήφια άτομα για εμβολιασμό είναι τα ηλικιωμένα (> 65 ετών), τα άτομα με χρόνια νοσήματα και αυτά που αναρρώνουν από σοβαρή νόσο ή έχουν κάποια μορφή ανοσοκαταστολής.

Αν παρά τις προφυλάξεις εκδηλώσω συμπτώματα πνευμονίας;

Αν έχετε τα συμπτώματα που περιγράψαμε νωρίτερα, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνετε είναι να επισκεφθείτε το γιατρό σας. Η γρήγορη διάγνωση και η έναρξη θεραπείας είναι μεγίστης σημασίας για την ομαλή έκβαση της νόσου.

Ακολουθήστε τις οδηγίες του γιατρού σας και συνεχίστε να παίρνετε τα φάρμακα που σας συνέστησε για το διάστημα που όρισε, ακόμη και αν αισθάνεστε τελείως καλά.

Αν διακόψετε πρώιμα τη θεραπεία, η πνευμονία μπορεί να υποτροπιάσει και πολλες φορές οι υποτροπές είναι πιο σοβαρές από το πρώτο επεισόδιο.

ΠΗΓΗ: health.in.gr