Όλα τα μυστικά των αντιοξειδωτικών αλλά και τους λόγους για τους οποίους πρέπει να αυξήσουμε μέχρι ενός ορίου, την κατανάλωση πλούσιων σε αντιοξειδωτικά τροφίμων μας αποκαλύπτει ο Ευμένης Καραφυλλίδης, Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Διευθυντής Διαιτολογικού Τμήματος του Metropolitan Hospital

Τα αντιοξειδωτικά εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες, (ασταθή μόρια που σε υψηλές συγκεντρώσεις μπορούν να προκαλέσουν βλάβη μέσω προκύπτουσας χρόνιας, χαμηλού βαθμού φλεγμονής και μέσω άμεσης καταστροφής των κυττάρων),  όπως έδειξαν εργαστηριακές μελέτες, οι οποίες έχουν προκαλέσει έντονο ενδιαφέρον για το ρόλο τους στην προστασία και την προαγωγή της υγείας. Οι αντιοξειδωτικές άμυνες διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στην προαγωγή της υγείας. Το αντιοξειδωτικό σύστημα άμυνας του οργανισμού είναι ένα σύνθετο δίκτυο ενδογενών αντιοξειδωτικών (συμπεριλαμβανομένων των ενζύμων,  των μη ενζυματικών  ενώσεων όπως η γλουταθειόνη και η ουβικινόλη, και τα μέταλλα δέσμευσης πρωτεϊνών) που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και με τα διαιτητικά αντιοξειδωτικά.

Όπως ορίζεται από το Institute of Μedicine και το FDA, ένα τρόφιμο θεωρείται πλούσιο σε αντιοξειδωτικά (βιταμίνες C και Ε, το σελήνιο και  τα καροτενοειδή), μόνον εφόσον πληροί τα κριτήρια μιας εξαιρετικής πηγής θρεπτικών συστατικών που είναι γνωστό ότι αδρανοποιούν άμεσα τις ελεύθερες ρίζες ή εμποδίζουν τις αντιδράσεις που γίνονται μέσα στο σώμα. Με άλλα λόγια, ένα τρόφιμο που περιέχει φυτοχημικά που μπορούν να μετατραπούν σε ενώσεις με αντιοξειδωτική λειτουργία ή μπορούν να  υποστηρίξουν την  ενδογενή αντιοξειδωτική άμυνα του οργανισμού δεν θα πρέπει να ονομάζεται “πλούσιο σε αντιοξειδωτικά” εκτός αν περιέχει τουλάχιστον 20% των ημερήσιων διατροφικών αναγκών για μια από τις καθορισμένες αντιοξειδωτικές θρεπτικές ουσίες. Επίσης μελέτες δείχνουν τα αντιοξειδωτικά, παίζουν σημαντικό ρόλο και στην κυτταρική φλεγμονή, τη λειτουργία των αιμοφόρων αγγείων αλλά και στην σωστή ανάπτυξη των κυττάρων.

Η συνεχής αύξηση της κατανάλωσης αντιοξειδωτικών σχετίζεται με καλύτερη αντιοξειδωτική προστασία;

Οι ελεύθερες ρίζες και άλλα αντιδρώντα συνήθως θεωρούνται τοξικά  και χρειάζεται να εξαλειφθούν, όμως σε χαμηλά επίπεδα παίζουν σημαντικό ρόλο στη σηματοδότηση του κυττάρου, την ανοσοαπόκριση και τη γονιδιακή μεταγραφή.

Παίζουν ρόλο στην εκδήλωση της απόπτωσης, την αυτοκαταστροφή των ανώμαλων κυττάρων που είναι ζωτικής σημασίας για την άμυνα του οργανισμού κατά του καρκίνου, καθώς και στην τόνωση του ενδογενούς αντιοξειδωτικού αμυντικού συστήματος του οργανισμού.

Οξειδωτικό στρες αναπτύσσεται όταν οι ελεύθερες ρίζες συσσωρεύονται, υπερνικούν τους ενδογενείς αμυντικούς μηχανισμούς και προκαλούν βλάβες. Τα αντιοξειδωτικά είναι ουσίες ζωτικής σημασίας για την πρόληψη αυτών των οξειδωτικών βλαβών. Αντιθέτως, υπερβολικά υψηλά επίπεδα αντιοξειδωτικών μπορεί να είναι επίσης επιβλαβή, καθώς εμποδίζουν τη διατήρηση των ελευθέρων ριζών σε συγκεκριμένα  επιθυμητά επίπεδα, τα οποία απαιτούνται για τη βέλτιστη λειτουργία των κυττάρων ή ακόμα και να προάγουν την οξείδωση.

Το επίπεδο των αντιοξειδωτικών που απαιτούνται από τη διατροφή για να επιτευχθεί ομοιόσταση εξαρτάται από τη διαφορά μεταξύ του επιπέδου των ελευθέρων ριζών στις οποίες εκτίθεται το σώμα και της ικανότητας  του ενδογενούς αντιοξειδωτικού συστήματος. Τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες που χρησιμοποίησαν συμπληρώματα υψηλών δόσεων αντιοξειδωτικών, όπως σελήνιο, β-καροτένιο, βιταμίνη Ε, απέτυχαν να δείξουν οποιαδήποτε προστασία στην υγεία, ενώ η υπερβολική πρόσληψη οδήγησε σε αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου ή θνησιμότητα από κάθε αίτιο.

Φυσικά όλα τα στοιχεία εξακολουθούν να ενθαρρύνουν τις υγιεινές διατροφικές συνήθειες. Κάθε συστατικό παίζει κάποιο ρόλο, και οι στόχοι κατανάλωσης τους που προάγουν την υγεία πρέπει να είναι ρεαλιστικοί και εφικτοί. Πρέπει να τονιστεί, ότι οι μελέτες σε κύτταρα και ζώα δεν αποτελούν σωστές βάσεις για την πραγματοποίηση αλλαγών στις διατροφικές συνήθειες, και οι ασθενείς πρέπει να στραφούν σε αξιόπιστες πηγές για πληροφορίες σχετικές με τα αντιοξειδωτικά ώστε εν τέλει να κατανοήσουν τι  κρύβεται πίσω από τις μελέτες που προβάλλονται στο διαδίκτυο.

Ο Ευμένης Καραφυλλίδης είναι Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, Διευθυντής Διαιτολογικού Τμήματος του Metropolitan Hospital.

Πηγή: ygeiamou.gr