155 χρόνια από τον Φοβερό σεισμό του 1867

 Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός

Τις 22 Ιανουαρίου, 1867,  8 η ώρα το απόγευμα έγινε ασθενής σεισμική δόνηση της γης για την οποία κανείς από τους κατοίκους δεν  έδωσε προσοχή.  Να ξημερώνει 23 Ιανουαρίου, ημέρα Δευτέρα και ώρα 6:00 π. μ. (πρωί) ακόμη, οι κάτοικοι ήταν στον ύπνο, έντρομοι  εξεγέρθηκαν από σφοδρό σεισμό που διήρκεσε 25΄΄ - 30΄΄. Ακολούθησαν μικρότεροι σεισμοί και τις 11 το πρωί επαναλήφθηκαν μεγάλες δονήσεις που συμπλήρωσαν την καταστροφή. Ο ιστοριοδίφης Ηλίας Τσιτσέλης μας πληροφορεί ότι ο σεισμός αυτός προαναγγέλθηκε από τους μικρότερους πολυάριθμους σεισμούς και από άσχημα καιρικά φαινόμενα του προηγούμενο έτους, 1866, Ιανουάριος 25 και μετά.

            Οι διάφοροι μελετητές-σεισμολόγοι-περιηγητές προσπάθησαν να εξάγουν συμπεράσματα για την κατεύθυνση του σεισμού υπολογίζοντας το μέγεθος της καταστροφής και τη διεύθυνση της πτώσεως των ερειπίων.  Σίγουρο είναι ότι ο σεισμός έπληξε περισσότερο την περιοχή της Παλικής, όπου ήταν και η εστία του σεισμού (περιοχή  Ρίφι-Δαμουλιανάτα - Αγία Θέκλη). Οι στέρεοι πέτρινοι ανεμόμυλοι του υψώματος Ρίφι έπεσαν κι αυτοί χωρίς τα ερείπιά τους να πέσουν. Τα χωριά έγιναν σωρός ερειπίων. Μεγάλη ήταν η καταστροφή της Αγίας Θέκλης, μια και είναι χτισμένη mστη πλαγιά του βουνού.

      Ο Ιωσήφ Παρτς, στο βιβλίο του «Κεφαλληνία και Ιθάκη»   μας δίνει το μέγεθος της καταστροφής της Αγίας Θέκλης:

     «Η καταστροφή αυτού του χωριού ήταν τόσον τέλεια, ώστε δεν ηδύνατο τις να διακρίνει τα όρια των κτησμάτων εν τω πεδίω των ερειπίων. Ενταύθα εν τη κυρία εστία του   σεισμού φαίνεται ότι ευθύς η πρώτη δόνησις  απετέλεσε σχεδόν την καταστροφή».

             Λιγότερη αλλά όχι και ασήμαντη βλάβη προξένησε ο σεισμός και στην Άνω και Κάτω Λειβαθώ.  Ζημιές έπαθαν τα χωριά Λακήθρα, Κοριάνα, Κλείσματα, Καραντηνάτα και Φωκάτα. Ο λόγιος Παναγής Βεργωτής στο έντυπό του «ο Σεισμός της 23 Ιανουαρίου 1867» μας ενημερώνει για το μέγεθος της καταστροφής μέσα από τους αριθμούς των νεκρών. Στο Αργοστόλι 5, 35 στο Ληξούρι, 19 στην Αγία Θέκλη, Δαμουλιανάτα 43, 7 στα Μαντζαβινάτα, 3 στο Βουνί, στα Χαβριάτα 17, στο Ρίφι 17, 17 και στο Σκηνιά, 2 στη Κοντογενάδα, 3 στα Λουκεράτα, 2 στη Δεματορά, 2 στα Καλάτα, 2 στον Αθέρα, 19 στα Κουβαλάτα, 19 στη Θηνιά, 2 στη Σάμη και 1 στην Άσσο και πάρα πολλοί οι τραυματίες.

            Γενικά η επίσημη έκθεση αριθμεί σε όλη την Κεφαλονιά 2642 κατεστραμμένα σπίτια, 2946 με ζημιές και 244 νεκρούς. Η συνολική ζημιά υπολογίστηκε σε 15 εκατομμύρια δραχμές, κανένα δε γειτονικό νησί δεν έπαθε ζημιές.

            Εντελώς καταστράφηκαν τα χωριά κοντά στην Αγία Θέκλη, Καλάτα, Δεματορά, Καμιναράτα, χωριά που το έδαφός τους ήταν διαφορετικής σύστασης από τα κατεστραμμένα χωριά και ήταν μακριά από την έδρα του σεισμού, δεν καταστράφηκαν εντελώς.

            Τα χωριά, Παρισάτα, Μονοπολάτα, Βιλατώρια, Βόβυκες, Κοντογενάδα έπαθαν ζημιές αλλά όχι εξ ολοκλήρου.

 Επίσης τα χωριά Κουβαλάτα, Λουκεράτα, Τυπαλδάτα, Σουλλάροι και Μανταβινάτα καταστράφηκαν εντελώς. Τα δε Μιχαλιτσάτα καταστράφηκαν κατά τα εννέα δέκατα..

Στο Ληξούρι έχασαν τη ζωή τους 35 άτομα και οι μισές από τις οικίες καταστράφηκαν, και το κωδωνοστάσιο του Παντοκράτορος πήρε κλίση προς τα Βορειοανατολικά. Δίπλα στο ποτάμι άνοιξε το έδαφος σε σχισμή μήκους 100 και πλέον μέτρα και πλάτους ενός μέτρου.

             Επίσης, η καταστροφή ήταν μεγάλη και στη Βόρειο Παλική, περιοχή Θηνιάς της οποίας τα χωριά βρίσκονται σε αργιλικά εδάφη. Το τόξο του σεισμού κατέρριψε και οικίας στα Κοντογουράτα- Κουρουκλάτα-Δειλινάτα όπως και σε σπίτια των χωριών της Λειβαθούς. Βέβαια, όσο προχωράμε προς τα υψώματα της Κρανιάς οι απώλειες και οι ζημιές των σπιτιών ελαττώνονται.

            Σύμφωνα με την παράδοση, τότε κάποιος ευσεβής Χριστιανός κάτοικος των περιχώρων Ληξουρίου «είδε όραμα ότι ο σεισμός  θα κατέστρεφε τη νήσο…» και αναζήτησε  την πίστη του προς την Παναγία  της Ιεράς Μονής Κορωνάτου, . Το πρωί πήγαν κάτοικοι μαζί με τον ευσεβή χριστιανό στο Μοναστήρι της Παναγίας της Κορωνιώτισσας, για να  προσευχηθούν και να ζητήσουν τη βοήθειά της και βρήκαν την Αγία Εικόνα του θρόνου πεσμένη κάτω και εξερχόμενα δάκρυα από τους οφθαλμούς της, τα οποία φαίνονται ως τα σήμερα.

Από τότε έως σήμερα εορτάζεται  η θαυματουργή βοήθεια της Υπεραγίας Θεοτόκου Κορωνιωτίσσης   για την καταπράυνση των φοβερών εκείνων σεισμών  και κάθε παραμονή  της επετείου τις 23 Ιανουαρίου, γίνεται ολονυκτία με μεγάλη συμμετοχή κόσμου. Εφέτος δεν θα γίνει ολονυχτία, αλλά την Κυριακή το πρωί η  Θεία Λειτουργία.

            Ο μεγάλος σεισμός του 1867 που σημάδεψε ιδιαίτερα την περιοχή του Ληξουρίου και ευρύτερα της Παλικής αποτυπώνεται  ποιητικά και λακωνικά σε εντοιχισμένη πλάκα που σώζεται έως σήμερα στην οικία της Άννας Καλογηροπούλου στην πλατεία Μηνιατών στο Ληξούρι. Να σημειωθεί ότι είναι και το μοναδικό μνημείο σεισμού που υπάρχει σε όλη την Κεφαλονιά

Η πλάκα του Σεισμού βρίσκεται σήμερα στην οικία της Άννας Καλογηροπούλου-

Πλατεία Μηνιατών

«Ενθυμού ω διαβάτα

Τρομεράν σεισμού φοβέραν

Πρόσεχε μη λησμονήσης

Την φρικώδη εκείνην ημέρα

Του Ιανουαρίου τας 23

Που τότε κατεστράφη

Η ατυχής πατρίς 1867»

 Γεώργιος Μήλας

Βιβλιογραφία:

Παρτς Ιωσήφ, Κεφαλληνία και Ιθάκη, Αθήνα 1892

Τσιτσέλης Ηλίας, Κεφαλληνιακά Σύμμικτα, Τ2

Γκέλη Κωνσταντίνου, Ιερά Μονή Κορωνάτου, Αθήνα 1995

Βεργωτής Παναγής, «Ο σεισμός της 23 Ιανουαρίου 1867»

Σολωμός Γ., «Η εν Κεφαλληνία Σύμβασα καταστροφή»,» Tύποις «Η ΠΡΟΟΔΟΣ 1867