Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός

Εορτάζει πανηγυρικά ο παλιός ιστορικός ναός του Αγίου Νικολάου στο Ρίφι, στις 2 Ιουλίου, την ονομαστή εορτή της Παναγίας των Βλαχερνών. Ο εφημέριος του ναού , π. Ιωάννης Γιωργάτος και το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο : Ιωάννης Αλιβιζάτος, Άννα Γρηγοροπούλου –Γιακουμάτου, ο δικηγόρος Λάμπρος Θεοτοκάτος και ο Νίκος Γιωργάτος, καθώς και ο πάρεδρος της τοπικής Κοινότητας Ριφίου, Αριστογείτων Γαβριελάτος έχουν μεριμνήσει για το κάθε τι, για να πάρει το γιορτάσι του χωριού του, όπως κάθε χρονιά, ευλαβικό και χαρούμενο χαρακτήρα. Ο ιστορικός ναός του Αγίου Νικολάου Ριφίου, έχει μια σπουδαία ιστορία μέσα στο χρόνο, που τύχη καλή, ερευνητική, μας την έδωσε πρώτος ο καθηγητής ιατρός Γεράσιμος Πεντόγαλος, αναλύοντας νοταριακό έγγραφο, αντίγραφο καταλόγου του 15ου αιώνα. Πρόκειται για έγγραφο- κατάλογο, που αναφέρει δωρητές και κτήματα της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου στο Ρίφι και που αρχικά ως μορφή καταλόγου χρονολογείται το 1471. (Βλ. Κεφαλληνιακά Χρονικά, τ. 2ος Αργοστόλι 1977, Γεράσιμος Πεντόγαλος, Νοταριακό αντίγραφο καταλόγου του 15ου αιώνα, για δωρητές και κτήματα της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου στο Ρίφι της Κεφαλονιάς, σ.σ. 42-59).

Σημαντικές πληροφορίες βρίσκουμε στις νοταριακές πράξεις του νοτάριου της Παλικής, Αντώνιου Βρυώνη, στα 1611, καθώς και σε ανάλογες νομικές πράξεις που συνέταξε ο συμβολαιογράφος του Σχοινέα, Βουτζινάς Νικολός στα 1718. (Βλ. Κωνσταντίνος Μονοκρούσος, Αρχειακή Έρευνα, Οι Ιεροί Ναοί του Ληξουρίου και τριάντα δυο χωριών της Επαρχίας Πάλλης Κεφαλληνιάς, 2008).

Ο ναός καταστράφηκε ολοσχερώς από το μεγάλο σεισμό του 1867 και μάλιστα ο τότε εφημέριος του, συνέταξε σε εσώφυλλο εκκλησιαστικού βιβλίου μια έγγραφη μαρτυρία, για τη μεγάλη καταστροφή και κάνει μια πλήρη αναφορά σε όλες τις καταστραφείσες εκκλησίες εκείνου το σεισμικού χαμού.

Οι Ριφιώτες ξανάκτισαν το ναό, από το 1867 έως το 1870, «μετακινώντας το χώρο του», δίπλα στο κεντρικό δρόμο του χωριού τους, κτίζοντάς τον γερά, με το καλό αποτέλεσμα, να μην πάθει καμμιά ζημιά με τους σεισμούς του 1953. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο μαρτυρά την ίδια τεχνοτροπία κατασκευής, παρόμοια σε ναούς της περιοχής και που αποδίδονται στον πατέρα του Μαρίνου Αντύπα, άξιος ξυλογλύπτης, που κατασκεύασε και το περίφημο τέμπλο της Παναγίας του Βουνού στα Δαμουλιανάτα. Την ίδια εποχή με την κατασκευή του τέμπλου, εργάστηκε αγιογραφικά και ο αξιόλογος αγιογράφος Κωνσταντίνος Λιώκης.

Παρόλο που σε καμμιά εικόνα δεν μνημονεύεται το όνομα του συγκεκριμένου αγιογράφου, και πολλοί αποδίδουν την αγιογράφηση του ναού, στον επίσης αγιογράφο αρχιμανδρίτη Παρθένιο Λουκέρη, η μαρτυρία του Παναγή Γαβριελάτου, Ριφιώτη σπουδαίου ζωγράφου, μας κατάθεσε πως, το έργο είναι του Λιώκη, τον οποίον τον είχε αρχικά δάσκαλο και τον θυμόταν πως εργαζόταν σ’ αυτόν το ναό. Γύρω στα 1880-81, ο αγιογράφος Γεώργιος Στελλακάτος Λοβέρδος αγιογράφησε την εικόνα της Παναγίας στο κεντρικό μεσαίο προσκυνητάρι του ναού, με παρόμοια από τον ίδιο και σε εκκλησία της Παναγίας στην Κοντογεννάδα. Αυτή η εικόνα είναι που γιορτάζει στις 2 Ιουλίου , των Βλαχερνών. Στο ναό υπάρχουν τοιχογραφίες νεότερες, αλλά και φορητές εικόνες έργα του Ριφιώτη ζωγράφου και αγιογράφου, Παναγή Γαβριελάτου.

Ο ναός υπέστη μεγάλες ζημιές με τους σεισμούς του 1972 και με τη βοήθεια πολλών συντηρήθηκε και αποκαταστάθηκαν οι ρωγμές και τα προβλήματα που είχαν προξενήσει τα σεισμικά διαολέμματα της γης. Η αποκατάσταση του ναού έγινε με την πολύτιμη συνδρομή των Ριφιωτών. Ενεπίγραφη μαρμάρινη πλάκα στον προθάλαμο του ναού μας ενημερώνει για την αποκατάστασή του : « Ο ναός ούτος κατεστράφη εκ του σεισμού του Σ/βρίου 1972 και επισκευάσθη δια δωρεών χωριανών και διαφόρων επί αρχιερατείας Προκοπίου Μενούτη και εκκλησιαστικού Συμβουλίου ιερέως Χρυσοστόμου Μοσχονά, Χρισ. Αντωνάτου, Ερωτ. Γιακουμάτου, Βασ. Θεοτοκάτου, Ανδρ. Γαβριελάτου κατά τα έτη 1973-1975».

Επίσης, η ενεπίγραφη πλάκα μαρτυρά και άλλες ευεργεσίες, όπως της Αντιγόνης Μουσούρη, καθώς και μνημονεύει πολλούς δωρητές και δημόσιους φορείς που στήριξαν με την οικονομική αρωγή τους το ναό, όπως με τη βοήθεια του Υπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας, τα Κρατικά Λαχεία, την Αγροτική Τράπεζα, και γενικά όλες τις οικογένειες του χωριού που συνεισέφεραν τον οβολό τους για να ξαναγίνει ο ναός λειτουργικός. Σώζεται αναλυτικός κατάλογος και πρακτικό με κάθε λεπτομέρεια που αφορά στην οικονομική προσφορά προς το ναό, ο οποίος δημοσιεύτηκε και τοιχοκολλήθηκε στο παντοπωλείο του Ανδρέα Γαβριελάτου, ενημερώνοντας συγχρόνως ότι στις «… 5-10-1973 έκθεσιν επιμετρήσεως του επιβλέποντος Πολιτικού Μηχανικού Γεωργίου Μαρτίνη, επί των εκτελεσθεισών εργασιών επισκευής του ιερού ναού…».(Αρχείο Γερασίμου Σωτ. Γαλανού- φάκελοι ανοικοδόμησης Εκκλησιών μετά το 1953).

Το παρόν κείμενο αποτελεί μια σύντομη μικρή αναφορά στην ιστορία του ναού, λόγω της εορτής της Παναγίας των Βλαχερνών, όπου εορτάζεται μεγαλόπρεπα σ’ αυτόν τον ιερό χώρο και συντάχτηκε ως ελάχιστο κοινωνικό ευχαριστώ, για τους ανθρώπους που αγωνίζονται και φροντίζουν τον τόπο τους.