Στις 24 Ιουλίου 1942, το ιταλικό φορτηγό "M/V Vettor Pisani" (ναυπήγηση 1939, ολ. χωρ. 6.339 κόροι, ολ. μήκος 137,5μ.) έχοντας αναχωρήσει από το Taranto (Ιταλία) με προορισμό το Tobruk (Λιβύη) και πλέοντας ανοιχτά του Άκρας Γερογόμπος στο νοτιοδυτικό άκρο της Κεφαλονιάς ως μέρος νηοπομπής, συνοδευόμενο από τα τορπιλοβόλα “Antares” και “Calliope” και το αντιτορπιλικό συνοδείας “Orsa”, δέχτηκε επιδρομή από 6 βρετανικά αεροσκάφη και τουλάχιστον ένα πλήγμα από εναέρια τορπίλη, σε θέση 10 μίλια σε διόπτευση 240 μοιρών από το ακρωτήριο Γερογόμπος, 38 05N, 20 12E.

Δείτε το ιστορικό της αεροπορικής επιδρομής εδώ: http://aviationarchaeology.gr/?p=2249  

Παρατηρήθηκαν έκρηξη, καπνός και κόκκινη φλόγα.. το πλήγμα συνέβη στο αμπάρι νούμερο 2 όπου μεταφέρονταν καύσιμα σε βαρέλια και ξέσπασε βίαιη πυρκαγιά στο πρωραίο τμήμα. Το πλοίο βαριά πληγωμένο ρυμουλκήθηκε από το “Οrsa” συνδεδεμένο από την πρύμνη, κόντρα στον άνεμο για να αποφευχθεί επέκταση της πυρκαγιάς στο πρυμναίο τμήμα που μέχρι εκείνη την στιγμή είχε γλιτώσει.

Παρά τις προσπάθειες δεν έγινε δυνατό να φθάσει μέχρι το Αργοστόλι και για να αποφευχθεί η βύθιση του, προσάραξε σε ρηχά νερά στις δυτικές ακτές του Κόλπου Αργοστολίου συγκεκριμένα 1 χλμ. νότια του Ληξουρίου (εικ. 1,2). Μέχρι την επόμενη ημέρα φλεγόταν ανεξέλεγκτα ενώ νέα αεροπορική επιδρομή με βόμβες και πολυβολισμό προκάλεσε ακόμη περισσότερες βλάβες. Στις 27 Ιουλίου κρίθηκε ασύμφορη η ανάκτηση και επισκευή του και κηρύχθηκε ολική απώλεια.

Αργότερα το ίδιο έτος όσο το πλοίο ήταν προσαραγμένο και με σκοπό την ανάκτηση όσο γίνεται μεγαλύτερου μέρους του φορτίου, με χρήση δυναμίτη προκλήθηκε περαιτέρω ζημιά στο ταλαιπωρημένο σκαρί. Σε φωτογραφίες τραβηγμένες από την ξηρά αλλά και σε αεροφωτογραφίες έτους 1945 (από το Εθνικό Κτηματολόγιο), το πλοίο εμφανίζεται προσαραγμένο (από την αεροφωτογραφία επιβεβαιώνεται και το μήκος του σκάφους) σε μικρό βάθος 10μ. περίπου ανοικτά από τον οικισμό Λέπεδα σε απόσταση 300μ. από την ακτή (στο κοντινότερο σημείο), με την πλώρη να έχει κατεύθυνση νοτιοανατολική προς την είσοδο του Κόλπου Αργοστολίου (εικ. 3,4).

Σε αυτό το σημείο το “M/V Vettor Pisani” παρέμεινε έως το 1951 οπότε αποκολλήθηκε και ρυμουλκήθηκε στην Ιταλία όπου επισκευάστηκε ώστε να ταξιδέψει ξανά (εικ. 5,6). Το πλοίο παρά την καταστροφή από τορπίλες, βόμβες, φωτιά και δυναμίτη και τα χρόνια που έμεινε παρατημένο, ήταν πολύ νέο και σε αρκετά καλή κατάσταση για να εγκαταλειφθεί, αλλά και προσαραγμένο σε ρηχά νερά για να διευκολυνθούν οι εργασίες βασικής επισκευής ώστε να μπορέσει να οδηγηθεί σε ναυπηγείο. Τελικά μετά από 20 χρόνια που πρόσφερε τις υπηρεσίες του, αποσύρθηκε το 1971 και οδηγήθηκε στο διαλυτήριο.

Το ναυάγιο σήμερα

Σήμερα στον βυθό σε βάθος 10 μ. περίπου και διασκορπισμένα σε μεγάλη έκταση, παραμένουν εμφανή πολλά σε αριθμό αλλά καλυμμένα από συσσωματώματα ιζημάτων αντικείμενα, μεταξύ αυτών μεγάλος αριθμός από μεταλλικά βαρέλια, στοιχεία συσσωρευτών, μέρη μοτοσυκλετών κ.ά. Το πιο αξιοσημείωτο όμως και ίσως χρήσιμο για την επιβεβαίωση του προορισμού και άρα της προέλευσης των ευρημάτων, είναι ένα μεταλλικό δίκτυ αλυσιδωτού τύπου (πλέγμα αλληλοσυνδεόμενων δακτυλιοειδών κρίκων) (εικ. 7,8).

Σύμφωνα με το έντυπο “Net and boom defenses, Ordnance pamphlet 636A, 24 June 1944, U.S. Navy”, η κατασκευή αυτή είναι χαρακτηριστική για πλέγματα προστασίας εναντίον τορπιλών (Type “T” net, Torpedo) (εικ. 9), τα οποία είτε εγκαθιστούσαν στις εισόδους των λιμένων/αγκυροβολίων (αναρτημένα σε πλωτήρες, έως το βάθος του βυθίσματος των πλοίων, σε συνεχόμενο φράγμα ή τμηματικά διαφράγματα), είτε απευθείας σε ένα πλοίο (αναρτημένο σε οριζόντια στελέχη, περιμετρικά του σκάφους). Η αρχή λειτουργίας είναι η εξής: Η μικρή διατομή μιας τορπίλης σε συνδυασμό με την υψηλή ταχύτητα της ασκούν στιγμιαία συγκεντρωμένη δύναμη σε ένα μόνο σημείο, έτσι κάθε κρίκος πρέπει να έχει μικρή σχετικά διάμετρο (περίπου 40 εκατοστών) ώστε να μην διεισδύει μια τορπίλη αλλά και ισχυρή σύνδεση με τους υπόλοιπους γύρω του ώστε να απορροφάται η ενέργεια της τορπίλης από μια ομάδα συνδέσμων (για αυτό και το κάτω άκρο του διχτυού ήταν ελεύθερο για να διευκολύνεται η περιστροφή γύρω από τον οριζόντιο άξονα και να διαχέεται αποτελεσματικότερα η ενέργεια). Ένα ακόμη στοιχείο της ιδιαίτερης χρησιμότητας του ήταν ότι το αντι-τορπιλικό πλέγμα μπορούσε να παρέχει προστασία και έναντι εναέριων τορπιλών (από τορπιλοπλάνα), ενώ το ανθυποβρυχιακό δίχτυ εμπόδιζε μόνο την είσοδο υποβρυχίων.

Όλα αυτά βγάζουν νόημα όταν εξετάσουμε τον προορισμό του πλοίου που ήταν το Τομπρούκ με τον μεγάλο φυσικό λιμένα του, το οποίο μόλις είχε καταληφθεί από τον Ρόμελ (Deutsches Afrikakorps - DAK) τον προηγούμενο μήνα, ενώ προετοιμαζόταν νέα επιθετική ενέργεια εναντίον των ανατολικότερων εδαφών, επομένως αυτό θα χρησίμευε ως προκεχωρημένος λιμένας τροφοδοσίας σε εγγύτητα με εχθρικές ναυτικές και αεροπορικές δυνάμεις. Επίσης οι Ιταλοί είχαν την προηγούμενη τραυματική εμπειρία της επιδρομής στον Τάραντα τον Νοέμβριο του 1940, όταν τα ελλιπέστατα σε μήκος αντι-τορπιλικά δίχτυα (ήταν διαθέσιμα μόνο 4 χλμ. αντί των 13 χλμ. που απαιτούνταν) οδήγησαν σε σοβαρά πλήγματα κύριων μονάδων του στόλου από βρετανικές εναέριες τορπίλες.

Τηλέμαχος Μπεριάτος

Αυτοδύτης 3 Αστέρων CMAS, PSS Technical Diver

Δεκέμβριος 2020  

Εικόνες:  

1. Το Vettor Pisani ενώ φλέγεται (“Navi mercantili perdute”, Rolando Notarangelo e Gian Paolo Pagano, USMM)

3. Το Vettor Pisani στα Λέπεδα (φωτογραφία από ξηρά, μέσω Mike Georgatos)

4. Το Vettor Pisani στα Λέπεδα (φωτοληψίες 1945, Εθν.Κτημ.)

5. Το Vettor Pisani κατά την επισκευή στο Monfalcone 1951 (Giorgio Parodi, naviearmatori.net)

6. Το Vettor Pisani μετά την επισκευή 1951 (Ferruzzi-Venezia via Giuseppe Boato)

7. Μεταλλικά βαρέλια και ακτινωτοί τροχοί (κατάδυση 8-2010, Τηλ.Μπεριάτος)

8. Μεταλλικό αλυσιδωτό πλέγμα κατά τορπιλών (κατάδυση 8-2010, Τηλ. Μπεριάτος)

9. Προετοιμάζοντας αντι-τορπιλικό πλέγμα (Bureau of Ordnance, US Navy)