12-12-2021

Γράφει ο Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός

Η εορτή του Αγίου Σπυρίδωνα στην Κεφαλονιά έχει εκλεκτή θέση μέσα στο λατρευτικό εορτολόγιό του νησιού μας και πολλοί κάτοικοι, άνδρες και γυναίκες φέρουν το όνομα του μεγάλου αγίου, που πρωτοστάτησε στην Πρώτη Οικουμενική Σύνοδο, στα 325 μ. Χ. στη Νίκαια της Βηθυνίας, ενάντια στον αιρετικό Άρειο.

Μέσα από το πλήθος των εικόνων που σκιαγραφούν την αγία του μορφή, παρουσιάζω δύο διαφορετικές από τις συνηθισμένες, που εν πολλοίς δεν είναι γνωστές και κατά την άποψή μου έχουν μελετητικό ενδιαφέρον.

Η πρώτη είναι μια μικρή φορητή εικόνα από τον ομώνυμο ναό των Μαντζαβινάτων, που εικονίζει τη λάρνακα με το ιερό σκήνωμα του αγίου Σπυρίδωνα, περιστοιχισμένο από αγγέλους παραστάτες με τόρτσα, άλλους με ειλητάρια και άλλους με θυμιατά, όπου και μαρτυρούν την δόξα του Οικουμενικού Αγίου. Η εικόνα έχει εμφανή σημάδια φθοράς από το χρόνο. Ανήκει δε στη σειρά των εικόνων, που έφερναν άμεσα στους πιστούς (που δεν μπορούσαν να πάνε ή δεν πήγαν ποτέ στην Κέρκυρα), «ως μια φωτογραφία», την τοποθέτηση του ιερού σκηνώματος του αγίου, στο ναό του, στην πόλη της Κέρκυρας.

Η δεύτερη εικόνα είναι μέρος από το Δωδεκάορτο του Ιερού Ναού των Εισοδίων της Παναγίας του χωριού Σκινιά- Παλικής και είναι έργο του Κωνσταντίνου Λιβαδά –Λιώκη. Ο άγιος εικονίζεται σε στάση προσευχόμενου, «εξομολογητικά προς τον Θεό», λέγοντάς του, «ότι έπραξε το σωστό μέσα από το θαύμα το οποίο έκανε με το κεραμίδι, φανερώνοντας την Τριαδική Υπόσταση του Δημιουργού Θεού, κατά την Πρώτη Οικουμενική Σύνοδο. Το έργο κρατά τα αγιογραφικά στοιχεία, που παραδόθηκαν στην πορεία των αιώνων, όπως το σκουφάκι του αγίου, που σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση, το φορούσε ο άγιος, λόγω που ήταν αρχικά βοσκός και παντρεμένος. Το έργο του Λιώκη ακολουθεί τη Ναζαρηνή εικονογραφία, απλώνει στην επιφάνεια και σπάει την αυστηρή βυζαντινή στάση, έχοντας όμως εμφανές το προσωπικό στοιχείο και την εξαίρετη τέχνη του σπουδαίου Κεφαλονίτη αγιογράφου. Ενδιαφέρον όμως έχουν κι άλλα έργα πάνω στο πρόσωπο του αγίου Σπυρίδωνα του ιδίου αγιογράφου, που παρόλο που τόν εικονίζει όρθιον και ολόσωμο, «του δίνει μια ζωντάνια κινητικής αγιότητας».

Χρόνια Πολλά και Καλά