Η κ. Νιόβη Καμπίτση διαφυλάσσοντας τις ρίζες μας, μας βοηθά ακόμη μια φορά να ανακαλύψουμε την φυσιογνωμία μας ως λαός, και να πιστοποιούμε την ταυτότητά μας με την αναφορά της στο έθιμο των σπερνών της Αγίας Βαρβάρας.

Στις 4 Δεκεμβρίου, η εκκλησία τιμά την μνήμη της Αγίας Βαρβάρας, της  Μεγαλομάρτυρας, προστάτιδας  των παρθένων, των ψυχορραγούντων και των πυροβολητών αλλά και προστάτιδα του ελληνικού Πυροβολικού. Επίσης η Αγία Βαρβάρα είναι προστάτιδα και των παιδιών και τα φυλάει από τις κακές παιδικές αρρώστιες, όπως την βλογιά και άλλες. Για να την «γλυκάνουν» σε πολλά μέρη του τόπου μας την ημέρα της γιορτής της προσέφεραν μελόπιτες ή κολυβόζουμο, που στην Θράκη το έλεγαν «Βαρβάρα». Το έθιμο πανάρχαιο και θυμίζει την πανσπερμία και συνεχίζεται σε πολλές περιοχές της Ελλάδας.

Στην Κεφαλονιά όπως μας αφηγείται η κ. Καμπίτση η οποία τηρώντας το έθιμο έφτιαξε τα σπερνά της και τα τοποθέτησε στο κανίστρι (καλαθάκι πολύχρωμο που οι παλιές νοικοκυρές τοποθετούσαν τα σπερνά τους), το έθιμο κρατάει χρόνια πολλά και σημειώνει: «Εμείς εδώ στην Κεφαλονιά και ειδικά στο Αργοστόλι το γιορτάζουμε το έθιμο, γιατί η Αγία Βαρβάρα είναι θαυματουργή και έσωσε λέει το Αργοστόλι από την ευλογιά. Από την παραμονή πάνε τα σπερνά στην εκκλησιά. Σπερνά στην Κεφαλονιά λέμε το στάρι το οποίο στέλνουμε στην εκκλησία όχι μόνο στα μνημόσυνα, αλλά και στα πανηγύρια. Έτσι λοιπόν στις 4 Δεκεμβρίου που γιορτάζει η Αγία Βαρβάρα, τα σπερνά  έχουν την τιμητική τους.

Η Αγία Βαρβάρα ήταν και είναι θαυματουργή και γι αυτό οι Αργοστολιώτες και οι κάτοικοι των γύρω χωριών την ημέρα της γιορτής της την τιμούν με μεγαλοπρέπεια. Την παραμονή της γιορτής αλλά και ανήμερα όλος ο Ιερός Κλήρος με τον Σεβασμιότατο και πλήθος πιστών, κρατούσαν κανίστρια με σπερνά, που περνούσαν την γέφυρα της Αγίας Βαρβάρας, άλλοι με τα πόδια και άλλοι με αυτοκίνητο, για να παρακολουθήσουν τον Εσπερινό που γίνεται στο μικρό ξωκλήσι μέσα στον βράχο αριστερά του δρόμου προς τα Προκοπάτα.

Αυτή την διαδικασία των σπερνών την θυμάμαι από πολύ παιδί που τα έφτιαχνε η μάννα μου και εξακολουθώ και εγώ να τα φτιάχνω με τον ίδιο τρόπο. Τα έφτιαχναν και τα φτιάχνουν ως δώρο στην Αγία Βαρβάρα, όπως φτιάχνουν και στους άλλους Αγίους , αλλά περισσότερο και οι νέες ανύπαντρες κοπέλες σήμερα και παλιά, πηγαίνανε τα σπερνά στην Αγία Βαρβάρα , για να τις καλοπαντρέψει.

Στην Μακεδονία όπως έλεγε και η αείμνηστη Βέφα τα λένε τα σπερνά «Βαρβάρα» και το ζουμί δεν το πετούσαν, το έφτιαχναν το βράδυ έναν χυλό με σταφίδες , διάφορα μυρωδικά και το έτρωγαν ως γλύκισμα. Το φτιάχνουμε και εμείς στην Κεφαλονιά αυτό και το λέμε σταρόζουμο.

Τα υλικά για να φτιάξουμε τα σπερνά, είναι το στάρι , κανέλα, σταφίδες, ζάχαρη, ρόδι, σουσάμι, μαϊντανός , πορτοκαλόφλουδα η μανταρινόφλουδα, καρύδια και μικρά κομμάτια από αμύγδαλα.

Στην συνέχεια τα βάζουμε στο κανίστρι, οι παλιές προκομμένες νοικοκυρές, κάνανε διάφορα σχέδια με το ψαλίδι στο χαρτί της βάσης όπως είναι οι σημερινές δαντέλες και το υπόλοιπο τα βάζανε σε πιάτα η σε μπολ με την ίδια διαδικασία και το μοιράζανε στην γειτονιά. Κάνανε αυτή την ανταλλαγή για να διαπιστώσουν πόσο ωραία τα είχε φτιάξει η κάθε μία. Πολλές νοικοκυρές έβαζαν και σοκολατάκια δίπλα στα σπερνά και καραμέλες για να το κάνουν ποιο εντυπωσιακό το πιάτο τους. Εκτός από αυτό βάζουμε πολύχρωμα γλυκάκια πάνω στο κανίστρι που το στολίζουμε, μάντολες και κουφέτα. Τα σπερνά μοιράζονται την παραμονή και ανήμερα της γιορτής της Αγίας Βαρβάρας, αλλά περισσότερο γινότανε την παραμονή το βράδυ εκεί στην εκκλησία.

Το έθιμο των σπερνών της Αγίας Βαρβάρας γίνεται και σήμερα και είναι πολύ ευχάριστο που το συνεχίζουν και τα κορίτσια. Σήμερα οι πιστοί όταν γυρίζουν από την εκκλησία, αφήνουν λίγο στάρι διαβασμένο μέσα στο κανίστρι και διαλέγουν 40 σπυριά τα οποία περνάνε από μία κλωστή και τα βάζουν στο εικονοστάσι μέχρι τον επόμενο χρόνο. Τα φυλάνε για να τα χρησιμοποιήσουν για τον πονόλαιμο η για άλλες αρρώστιες. Τότε τα παλιά χρόνια πολλά πιστεύανε και πολλά έκαναν. Η λαϊκή παράδοση θέλει τις κοπέλες να πηγαίνουν τα κανίστρια με τα σπερνά στην Αγία Βαρβάρα για να τις καλοπαντρέψει, γι αυτό και πολλοί γάμοι και βαφτίσια γίνονται σ αυτό το γραφικό εξωκλήσι, που ανήκει νομίζω στα Φαρακλάτα.

Πρέπει να συνεχιστεί η παράδοση μας για τα πάντα τα δικά μας, για να μην χάσουμε τις λέξεις που ξέραμε και θυμάμαι μια παροιμία για την Αγία Βαρβάρα «η Αγία Βαρβάρα γέννησε κι ο Σάββας απεκκρίθη( την άλλη μέρα είναι του Αγίου Σάββα) κι ο Άγιος Νικόλας έτρεξε να πάει να το βαφτίσει». Αυτό είναι της λαϊκής παράδοσης και έχουνε μείνει μέχρι σήμερα και κάποιοι τα θυμούνται και τα επαναλαμβάνουν. Η Αγία Βαρβάρα να μας βοηθάει να πηγαίνουμε τον δρόμο τον σωστό , να είμαστε όλοι υγιείς. Χρόνια πολλά για τις Βαρβάρες και να σημειώσω ότι εδώ στην Κεφαλονιά, υπήρχε και το όνομα Βάρβαρος ».

Ακολουθεί το ηχητικό της συνέντευξης. 

{https://soundcloud.com/user-46829938/inkefalonia-89-2-niovi-1?si=baafeed266fa4125ab55be4c0eb0e48c&utm_source=clipboard&utm_medium=text&utm_campaign=social_sharing/}